Van Afwezigheid van Oorlog naar Fundamenten van Welzijn
Het concept van vrede binnen mondiale kaders is in de loop der decennia aanzienlijk geëvolueerd. Aanvankelijk eng gedefinieerd als de “afwezigheid van oorlog”, is vrede geleidelijk uitgebreid om positieve kenmerken van sociale harmonie, gerechtigheid en menselijke veiligheid te omvatten.
De formele erkenning van vrede en gerechtigheid als essentiële elementen van duurzame ontwikkeling culmineerde in de adoptie in 2015 van VN Duurzame Ontwikkelingsdoel 16. Kate Raworth’s Donut Economie model omvat expliciet vrede en gerechtigheid als een van de twaalf sociale fundamenten die de binnengrens van de “veilige en rechtvaardige ruimte voor de mensheid” vormen.
Meten en in Kaart Brengen van Mondiale Vrede en Gerechtigheid
Twee primaire kaders meten mondiale vrede en gerechtigheid: de Global Peace Index en de World Justice Project Rule of Law Index. Recente gegevens tonen zorgwekkende trends - het gemiddelde niveau van mondiale vreedzaamheid is voor het negende opeenvolgende jaar verslechterd, met dodelijke slachtoffers door mondiale conflicten die met 96% zijn gestegen tot 238.000 in 2022.
De meest vreedzame landen zijn consequent IJsland, Nieuw-Zeeland, Ierland, Denemarken en Oostenrijk, terwijl de minst vreedzame Afghanistan, Jemen, Syrië, Zuid-Soedan en Oekraïne omvatten.
Interconnecties en Onderlinge Afhankelijkheden
In het Donut Economie model vormt vrede en gerechtigheid een van de twaalf sociale fundamenten naast water, voedsel, gezondheid, onderwijs, inkomen en werk, politieke stem, sociale gelijkheid, gendergelijkheid, huisvesting, netwerken en energie.
Onderzoek bevestigt deze onderlinge verbondenheid en toont aan dat SDG’s functioneren als een netwerk in plaats van geïsoleerde doelstellingen. Verbeteringen in vrede en gerechtigheid creëren positieve “rimpeleffecten” over andere sociale fundamenten.
Praktische Toepassingen
Steden zijn naar voren gekomen als belangrijke laboratoria voor het implementeren van Donut Economie principes. Amsterdam biedt een toonaangevend voorbeeld, waarbij Donut Economie is geadopteerd voor het economisch herstel na COVID. De gemeente Lviv in Oekraïne heeft het model ook geïmplementeerd en expliciet “Vrede en Gerechtigheid” als een belangrijke sector geïdentificeerd.
Klimaatverandering, Schaarste en de Toekomst van Conflict
Klimaatverandering dreigt de concurrentie om hulpbronnen en conflictrisico’s te intensiveren, met name rond watervoorraden. Projecties naar 2050 geven aan dat de “veilige en rechtvaardige corridor binnen aardsysteemgrenzen” krimpt, voornamelijk door groeiende sociaaleconomische ongelijkheden.
Paden naar Duurzame Vrede en Gerechtigheid
Verschillende veelbelovende benaderingen bieden paden naar blijvende vrede en gerechtigheid. Ecologische vredesopbouw benut milieu-uitdagingen en onderlinge afhankelijkheden om kansen te creëren voor proactieve vredesopbouw. Het concept van aardsysteemrechtvaardigheid biedt een kader voor het integreren van ecologische grenzen met rechtvaardigheidsoverwegingen.
Een Keuze, Geen Lot
Zal de mensheid ooit blijvende vrede en gerechtigheid vinden? Het bewijs presenteert een gemengd beeld. Het huidige traject is zorgwekkend, maar veelbelovende ontwikkelingen bieden hoop. Het bereiken van blijvende vrede en gerechtigheid zal transformatieve veranderingen vereisen om groeiende ongelijkheden aan te pakken, rechtvaardige hulpbronnenverdeling te waarborgen en coöperatieve bestuurssystemen op te bouwen.