Inleiding

Voedselzekerheid is een fundamentele vereiste voor menselijk welzijn en maatschappelijke stabiliteit. De Wereldvoedseltop van 1996 definieerde het als de toestand waarin “alle mensen, te allen tijde, fysieke en economische toegang hebben tot voldoende, veilig en voedzaam voedsel om aan hun voedingsbehoeften en voedselvoorkeuren te voldoen voor een actief en gezond leven”.1 Deze definitie onderstreept het belang van niet alleen het hebben van voldoende voedsel, maar ook het hebben van toegang tot de juiste soorten voedsel om gezondheid en welzijn te ondersteunen.

Deze ogenschijnlijk eenvoudige verklaring is in feite bedrieglijk complex. Dit veelzijdige concept is aanzienlijk geëvolueerd sinds het ontstaan in het midden van de jaren zeventig, en weerspiegelt het complexe samenspel van agrarische, economische, milieu- en sociale factoren die wereldwijde voedselsystemen beïnvloeden.1

Historische Achtergrond

Het begrijpen van de historische evolutie van het concept voedselzekerheid biedt cruciale context voor het aanpakken van hedendaagse uitdagingen. Het concept ontstond in de jaren dertig toen de Volkenbond voor het eerst wereldwijde voedselproblemen aanpakte.2

In de jaren zeventig leidden mondiale voedselcrises tot een meer gestructureerde aanpak van voedselzekerheid. De Wereldvoedselconferentie van 1974 markeerde een belangrijke mijlpaal, leidend tot de oprichting van de Wereldvoedselraad en het Comité voor Voedselzekerheid (CFS).1

Gedurende de jaren tachtig en negentig breidde de definitie van voedselzekerheid zich uit, wat een groeiend begrip van de veelzijdige aard ervan weerspiegelde.

Huidige Toestand

Recente rapporten schetsen een zorgwekkend beeld van de huidige toestand van wereldwijde voedselzekerheid. De Mid-Year Update 2024 van het Global Report on Food Crises projecteert een significante toename van het aantal mensen dat met catastrofale voedselonzekerheid wordt geconfronteerd, van 705.000 in 2023 naar 1,9 miljoen in 2024.3

De situatie is bijzonder ernstig in Oost- en Zuidelijk Afrika, waar meer dan 656 miljoen mensen wonen en voedselsystemen bijzonder kwetsbaar zijn.

Verschillende belangrijke trends vormen de toekomst van voedselzekerheid. Een van de meest dringende zijn de effecten van klimaatverandering, die zich manifesteren als een toenemende frequentie en ernst van klimaatgerelateerde schokken voor voedselsystemen, die ongeveer elke 2,5 jaar plaatsvinden in plaats van elke 12 jaar zoals in het verleden.4

Tegelijkertijd ondergaat de wereld snelle verstedelijking. Hoewel dit uitdagingen met zich meebrengt, biedt verstedelijking ook kansen voor het uitbreiden van inkomensgenererende activiteiten en het vergroten van de toegang tot diverse, voedzame voedingsmiddelen.5

Dit wordt op de voet gevolgd door technologische innovatie, met name de komst van digitale tools, geautomatiseerde irrigatiesystemen, bodemsensoren en drones.4

Uitdagingen

De weg naar het bereiken van wereldwijde voedselzekerheid is bezaaid met talrijke uitdagingen. Klimaatschokken, in de vorm van extreme weersomstandigheden verergerd door klimaatverandering, blijven voedselproductie- en distributiesystemen verstoren.4

Hieraan toegevoegd zijn wereldwijde prijsschokken. Specifiek beïnvloedt de volatiliteit van voedselprijzen, beïnvloed door factoren zoals conflicten en economische neergangen, de toegankelijkheid van voedsel voor kwetsbare bevolkingsgroepen.45

Conflicten, of ze nu langdurig of recent ontstaan zijn, spelen een belangrijke rol bij het verergeren van voedselonzekerheid.5

Bovendien zijn er grote milieuproblemen, waarbij biodiversiteitsverlies een belangrijke factor is. De afname van biodiversiteit bedreigt de veerkracht en productiviteit van landbouwsystemen.6

Een andere belangrijke hindernis is voedselverspilling. Inefficiënties in voedselproductie, distributie en consumptie dragen bij aan voedselonzekerheid en milieuaantasting.6

Kansen

Ondanks de talrijke hindernissen bestaan er vele kansen om wereldwijde voedselzekerheid te versterken. Regionale handelsintegratie is een cruciale stap in deze richting.4

Technologische innovatie biedt ook een krachtige toolkit voor positieve verandering. De adoptie van digitale tools, precisielamdbouw en klimaatslimme landbouwpraktijken kan de productiviteit en veerkracht verbeteren.4

Nauw verwant is het concept van duurzame intensivering. Dit houdt in dat de landbouwproductiviteit wordt verbeterd terwijl de milieueffecten worden geminimaliseerd.64

Daarnaast is het versterken van lokale voedselsystemen van het grootste belang. Investeren in rurale infrastructuur en het ondersteunen van kleine boeren kan de voedselzekerheid op gemeenschapsniveau verbeteren.4

Ten slotte vereist het realiseren van deze kansen sterke internationale samenwerking.45

Conclusie

Voedselzekerheid blijft een complexe en dringende mondiale uitdaging, beïnvloed door een groot aantal factoren variërend van klimaatverandering tot economische volatiliteit. Hoewel er aanzienlijke vooruitgang is geboekt in het begrijpen en aanpakken van voedselzekerheidsproblemen sinds het ontstaan van het concept in het midden van de twintigste eeuw, wijzen recente trends op een zorgwekkende toename van wereldwijde voedselonzekerheid.

Door duurzame praktijken te omarmen, technologische innovaties te benutten en samenwerkingsbenaderingen te bevorderen, kunnen we werken aan een toekomst waarin voedselzekerheid een realiteit is voor iedereen.

Referenties

  1. FAO 2003  ↩︎ ↩︎ ↩︎

  2. FAO 2012  ↩︎

  3. Food Security Portal  ↩︎

  4. World Bank 2024  ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  5. FAO 2023  ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  6. GOV.UK 2024-1  ↩︎ ↩︎ ↩︎