از غیاب جنگ تا پایههای رفاه
مفهوم صلح در چارچوبهای جهانی طی دههها به طور قابل توجهی تکامل یافته است. صلح که در ابتدا به طور محدود به عنوان “غیاب جنگ” تعریف میشد، به تدریج گسترش یافت تا ویژگیهای مثبت هماهنگی اجتماعی، عدالت و امنیت انسانی را در بر گیرد.
به رسمیت شناختن رسمی صلح و عدالت به عنوان عناصر اساسی توسعه پایدار در پذیرش هدف توسعه پایدار ۱۶ سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ به اوج رسید. مدل اقتصاد دونات کیت راورث به طور صریح صلح و عدالت را به عنوان یکی از دوازده پایه اجتماعی که مرز داخلی “فضای امن و عادلانه برای بشریت” را تشکیل میدهد، گنجانده است.
اندازهگیری و نقشهبرداری صلح و عدالت جهانی
دو چارچوب اصلی صلح و عدالت جهانی را اندازهگیری میکنند: شاخص صلح جهانی و شاخص حاکمیت قانون پروژه عدالت جهانی. دادههای اخیر روندهای نگرانکنندهای را نشان میدهد - سطح متوسط صلح جهانی برای نهمین سال متوالی بدتر شده، با افزایش ۹۶ درصدی کشتههای درگیریهای جهانی به ۲۳۸،۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۲.
صلحآمیزترین کشورها به طور مداوم شامل ایسلند، نیوزیلند، ایرلند، دانمارک و اتریش هستند، در حالی که کمصلحترین کشورها شامل افغانستان، یمن، سوریه، سودان جنوبی و اوکراین هستند.
پیوندها و وابستگیهای متقابل
در مدل اقتصاد دونات، صلح و عدالت یکی از دوازده پایه اجتماعی را در کنار آب، غذا، سلامت، آموزش، درآمد و کار، صدای سیاسی، برابری اجتماعی، برابری جنسیتی، مسکن، شبکهها و انرژی تشکیل میدهد.
تحقیقات این پیوند را تأیید میکند و نشان میدهد که اهداف توسعه پایدار به عنوان یک شبکه عمل میکنند نه اهداف منفرد. بهبود در صلح و عدالت “اثرات موجی” مثبت در سایر پایههای اجتماعی ایجاد میکند.
کاربردهای عملی
شهرها به عنوان آزمایشگاههای مهم برای اجرای اصول اقتصاد دونات ظاهر شدهاند. آمستردام مثال پیشرویی ارائه میدهد که اقتصاد دونات را برای بهبود اقتصادی پس از کووید پذیرفته است. شهرداری لویو در اوکراین نیز این مدل را اجرا کرده و به صراحت “صلح و عدالت” را به عنوان بخش کلیدی شناسایی کرده است.
تغییرات اقلیمی، کمبود و آینده درگیری
تغییرات اقلیمی تهدید میکند که رقابت بر سر منابع و خطرات درگیری را تشدید کند، به ویژه بر سر منابع آب. پیشبینیها تا سال ۲۰۵۰ نشان میدهد که “دالان امن و عادلانه در مرزهای سیستم زمین” در حال کوچک شدن است، عمدتاً به دلیل افزایش نابرابریهای اجتماعی-اقتصادی.
مسیرهایی به سوی صلح و عدالت پایدار
چندین رویکرد امیدوارکننده مسیرهایی به سوی صلح و عدالت پایدار ارائه میدهند. صلحسازی محیطزیستی از چالشها و وابستگیهای محیطزیستی برای ایجاد فرصتهایی برای صلحسازی فعال استفاده میکند. مفهوم عدالت سیستم زمین چارچوبی برای ادغام مرزهای زیستمحیطی با ملاحظات عدالت فراهم میکند.
یک انتخاب، نه سرنوشت
آیا بشریت هرگز صلح و عدالت پایدار خواهد یافت؟ شواهد تصویری مختلط ارائه میدهد. مسیر فعلی نگرانکننده است، اما پیشرفتهای امیدوارکننده امید میدهند. دستیابی به صلح و عدالت پایدار نیازمند تغییرات دگرگونکننده برای رسیدگی به نابرابریهای فزاینده، تضمین توزیع عادلانه منابع و ایجاد سیستمهای حکمرانی مشارکتی خواهد بود.