یک مطالعه اخیر منتشر شده در Nature نگرانیهایی را درباره وضعیت فعلی سیستم اقلیمی زمین مطرح کرده است. این تحقیق نشان میدهد که مرز اقلیمی “امن و عادلانه” قبلاً نقض شده است، با میانگین دمای جهانی که از آستانه ۱ درجه سانتیگراد بالاتر از سطوح پیش از صنعتی عبور کرده است.1 این یافته بهویژه در زمینه هدف توافق پاریس برای محدود کردن گرمایش به ۱.۵ درجه سانتیگراد اهمیت دارد، زیرا نشان میدهد که ما بهطور خطرناکی به فراتر رفتن از این حد بحرانی نزدیک هستیم.
نویسندگان این مطالعه مرز گرمایش سطحی “امن” را ۱.۵ درجه سانتیگراد و مرز “امن و عادلانه” را ۱ درجه سانتیگراد پیشنهاد میکنند.1 با توجه به اینکه سیاره قبلاً بهطور میانگین ۱.۲ درجه سانتیگراد گرم شده است، واضح است که اقدام فوری برای جلوگیری از افزایش بیشتر دما و تأثیرات مرتبط آن بر جوامع انسانی و اکوسیستمها ضروری است.
اگرچه این خبر ممکن است دلسردکننده به نظر برسد، اما همچنین بهعنوان یک زنگ خطر حیاتی برای سیاستگذاران، کسبوکارها و افراد عمل میکند تا تلاشهای خود را در کاهش تغییرات اقلیمی دوچندان کنند. درک اینکه ما قبلاً از برخی مرزها عبور کردهایم میتواند اقدامات جاهطلبانهتر و فوریتر برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای و اجرای استراتژیهای سازگاری را برانگیزد.
۲۰۲۴: سالی رکوردشکن برای دمای جهانی
فوریت رسیدگی به تغییرات اقلیمی با دادههای اخیر از سرویس تغییرات اقلیمی کوپرنیکوس بیشتر تأکید میشود، که نشان میدهد ۲۰۲۴ “تقریباً تضمین شده” است که گرمترین سال ثبتشده شود.2 این پیشبینی پس از یک دوره استثنایی از گرمای شدید است که میانگین دمای جهانی را به سطوح بیسابقهای بین ژانویه و نوامبر امسال رسانده است.
نگرانی خاص این است که احتمالاً ۲۰۲۴ اولین سالی خواهد بود که از افزایش بحرانی ۱.۵ درجه سانتیگراد نسبت به سطوح پیش از صنعتی فراتر میرود.2 اگرچه این بدان معنا نیست که ما برای همیشه از هدف ۱.۵ درجه سانتیگراد توافق پاریس عبور کردهایم، اما فراوانی و شدت روزافزون سالهای گرم و پنجره در حال کوچک شدن برای اقدام مؤثر اقلیمی را برجسته میکند.
دماهای رکوردشکن ۲۰۲۴ با مجموعهای از رویدادهای آبوهوایی شدید در سراسر جهان همراه بوده است، از جمله سیلهای فاجعهبار در اسپانیا و کنیا، طوفانهای مخرب در ایالات متحده و فیلیپین، و خشکسالیهای شدید و آتشسوزیهای جنگلی در سراسر آمریکای جنوبی.2 این رویدادها بهعنوان یادآوریهای جدی از پیامدهای واقعی تغییرات اقلیمی و نیاز فوری به استراتژیهای کاهش و سازگاری عمل میکنند.
مرزهای سیارهای: رویکردی جامع به پایداری
اگرچه تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر بر بخش عمدهای از گفتمان پایداری تسلط داشته است، ضروری است تشخیص دهیم که این تنها یکی از نه مرز سیارهای حیاتی است که باید مدیریت شود تا سیستم زمینی پایدار و قابل سکونت تضمین شود. چارچوب مرزهای سیارهای، که اولین بار در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و اخیراً بهروزرسانی شده است، دیدگاه جامعی از سیستمهای حمایت از حیات زمین و محدودههایی که بشریت میتواند بهطور ایمن در آنها فعالیت کند، ارائه میدهد.3
ارزیابی ۲۰۲۳ از همه نه مرز سیارهای نشان داد که شش مورد از آنها قبلاً نقض شدهاند.3 این یافته هشداردهنده ماهیت بههمپیوسته سیستمهای زمین و نیاز به رویکردی جامع به پایداری را که نه تنها تغییرات اقلیمی بلکه سایر مسائل حیاتی مانند از دست دادن تنوع زیستی، تغییر سیستم زمین و جریانهای بیوژئوشیمیایی را نیز در بر میگیرد، برجسته میکند.
صنعت فضای باز در خط مقدم پذیرش چارچوب مرزهای سیارهای در استراتژیهای پایداری شرکتی بوده است. شرکتهایی مانند Houdini و Vaude پیشگام ادغام این مفهوم در مدلهای کسبوکار خود بودهاند و نشان دادهاند که امکان هماهنگ کردن فعالیتهای تجاری با محدودیتهای زیستمحیطی وجود دارد.3 این پذیرندگان اولیه مطالعات موردی ارزشمندی برای سایر کسبوکارهایی که به دنبال اجرای استراتژیهای پایداری جامعتر هستند، ارائه میدهند.
اقتصاد دونات: ایجاد تعادل بین ضرورتهای اجتماعی و زیستمحیطی
مدل اقتصاد دونات، که توسط اقتصاددان کیت راورث توسعه یافته است، چارچوبی قانعکننده برای رسیدگی همزمان به چالشهای اجتماعی و محیطی ارائه میدهد. با ادغام مفهوم مرزهای سیارهای با معیارهای بنیان اجتماعی، مدل دونات نمایش بصری از فضایی را ارائه میدهد که در آن بشریت میتواند بهطور پایدار شکوفا شود.4
تحقیقات اخیر از Empa و دانشگاه فنی براونشوایگ شواهد امیدوارکنندهای ارائه کرده است که از نظر فنی امکانپذیر است که بیش از ۱۰ میلیارد نفر بهطور پایدار روی زمین زندگی کنند و در عین حال استاندارد زندگی مناسبی برای همه به دست آورند.5 این یافته این تصور را که پایداری زیستمحیطی و رفاه انسانی ذاتاً با هم در تضاد هستند، به چالش میکشد و نشان میدهد که با سیاستها و فناوریهای مناسب، میتوانیم جهانی عادلانهتر و پایدارتر بسازیم.
این مطالعه چندین تحول کلیدی ضروری برای دستیابی به این “دونات” زندگی پایدار را پیشنهاد میکند:
- انتقال کامل از سوختهای فسیلی
- تغییر به سمت رژیمهای غذایی عمدتاً گیاهی
- عدم تبدیل بیشتر مناظر طبیعی به زمینهای کشاورزی
- هماهنگ کردن استانداردهای زندگی با نیازهای اساسی، که احتمالاً نیاز به مصرف متواضعانهتر منابع در برخی کشورهای ثروتمند دارد5
اگرچه این تغییرات چالشهای قابلتوجهی را نشان میدهند، اما فرصتهایی برای نوآوری، ایجاد شغل و بهبود کیفیت زندگی نیز ارائه میدهند. حاشیه باریک برای دستیابی به “دونات” اهمیت پیشرفت فناوری، شیوههای کشاورزی پایدار و تغییر به سمت اقتصاد دایرهای در ایجاد فضای بیشتر زیستمحیطی را برجسته میکند.
نظارت و درک اکوسیستمهای قطب جنوب
همانطور که با تغییرات اقلیمی جهانی دست و پنجه نرم میکنیم، درک تأثیرات آن بر اکوسیستمهای حساس مانند قطب جنوب بهطور فزایندهای حیاتی میشود. سفر اخیر دانشگاه وولونگونگ به قطب جنوب شرقی با هدف اندازهگیری تأثیرات تغییرات اقلیمی بر تنوع زیستی در این منطقه دورافتاده انجام شده است.6 این تحقیق به چندین دلیل حیاتی است:
- دادههای ارزشمندی درباره تأثیر تغییرات اقلیمی بر یکی از بکرترین و آسیبپذیرترین محیطهای زمین ارائه میدهد.
- به شناسایی روندها و تغییرات در اکوسیستمهای قطب جنوب کمک میکند، که میتوانند بهعنوان سیستمهای هشدار اولیه برای تغییرات محیطی جهانی عمل کنند.
- استقرار فناوری جدید سنجش امکان نظارت مداوم و خودکار بر حیات گیاهی قطب جنوب را فراهم میکند و دادههای بلادرنگ درباره شرایط محیطی و سلامت پوشش گیاهی ارائه میدهد.6
تمرکز این سفر بر نظارت بر نرخ رشد خزه و بررسی خاکهای تازه در معرض قرار گرفته در امتداد مناطق عقبنشینی یخچالی، بینشهایی درباره تأثیرات بلندمدت تغییرات اقلیمی بر تنوع زیستی قطب جنوب ارائه میدهد. این تحقیق به درک ما از نحوه واکنش اکوسیستمها به شرایط محیطی در حال تغییر کمک میکند و میتواند استراتژیهای حفاظتی را هم در قطب جنوب و هم در سایر مناطق حساس در سراسر جهان آگاه کند.
نتیجهگیری: فراخوان برای اقدام یکپارچه
یافتههای اخیر درباره تغییرات اقلیمی، مرزهای سیارهای و توسعه پایدار نیاز فوری به اقدام یکپارچه در تمام بخشهای جامعه را برجسته میکند. اگرچه چالشهایی که با آنها مواجه هستیم قابلتوجه هستند، تحقیقات همچنین فرصتهایی برای ایجاد جهانی پایدارتر و عادلانهتر را آشکار میکند.
اولویتهای کلیدی برای اقدام عبارتند از:
- تسریع انتقال به منابع انرژی تجدیدپذیر و حذف تدریجی سوختهای فسیلی
- اجرای شیوههای کشاورزی پایدار و ترویج رژیمهای غذایی گیاهی
- حفاظت و احیای اکوسیستمهای طبیعی برای افزایش تنوع زیستی و جذب کربن
- هماهنگ کردن سیستمهای اقتصادی با محدودیتهای زیستمحیطی از طریق مدلهایی مانند اقتصاد دونات
- سرمایهگذاری در تحقیق و نظارت بر اکوسیستمهای حساس برای درک و کاهش بهتر تأثیرات تغییرات اقلیمی
- تقویت همکاری بینالمللی برای مقابله با چالشهای محیط زیستی جهانی
با پذیرش این اولویتها و کار جمعی به سمت آیندهای پایدار، میتوانیم چالشهای پیچیده قرن بیستویکم را طی کنیم و جهانی بسازیم که در چارچوب مرزهای سیارهای شکوفا شود و در عین حال نیازهای همه ساکنان آن را برآورده کند.